Nieuwe Kaaikrant: De zin van het leven

Zin in verdieping? 

Op pagina 4 van deze Kaaikrant lees je een interview met verpleegkundige Marijke Malfliet over de relatie tussen zingeving en ouder worden. Wat hieronder volgt is een reflectie van Marijke over zingeving en de kijk van Paul Verhaeghe hierop vanuit zijn bezoek aan de Kaai op de Dag van de zorg. 

Zingeving is een behoefte die bij elke mens speelt; het gaat over de plaats of rol die we innemen in de wereld en de betekenis die we daaraan geven. Het omvat alledaagse zaken die voor iemand belangrijk zijn, maar ook fundamentele, existentiële levensvragen. Bij een crisis of (ernstige) ziekte speelt zingeving vaak een speciale rol. Mensen zoeken dan steun bij wie/wat voor hen echt belangrijk is op momenten dat het leven onzekerheid brengt, gaan op zoek naar een nieuwe richting in hun leven. Zingeving vraagt dan ook om aandacht, zeker ook in de gezondheidszorg.

Op de Dag van de Zorg werd uitgebreid gepraat over het welzijn van de mens in de huidige maatschappij. Centraal staat dat de mens niet enkel een gezond lichaam is maar een combinatie van lichamelijke, psychische en sociale aspecten, die elkaar ook steeds beïnvloeden.

Prof. Paul Verhaeghe (hoogleraar klinische psychologie en psychoanalyse) ziet een zeer grote stijging van het aantal patiënten met een combinatie van lichamelijke, psychologische en sociale klachten, die vaak vaag en moeilijk te verklaren zijn. Voorbeelden hiervan zijn langdurige vermoeidheid, maag-darmklachten, stress, angst, depressie en burn-out, maar ook eenzaamheid en sociale angst. In de gezondheidszorg ligt de focus vaak op het lichamelijke of psychologische/psychiatrische, maar professor Verhaeghe ziet ook een zeer grote sociaal-maatschappelijke rol.

Zo is er sinds het einde van de jaren ‘80 in onze maatschappij een “eigen-ik-mentaliteit” gegroeid, waardoor ook de sociaal-economische ongelijkheid is gestegen. De verbindende factor van religie is tegelijkertijd sterk afgenomen. Het is intussen ook aangetoond dat er een rechte lijn is tussen deze stijging van de ongelijkheid en de stijging van mentale en medische problemen. Mensen maken zich meer dan toen zorgen over de toekomst, zijn onzekerder en stellen zich meer en meer de vraag: “wie heeft er mij eigenlijk nog nodig?” of “wie ben ik in verhouding tot de andere?”. Sociale klachten zoals eenzaamheid, wantrouwen en sociale angst hebben een enorme invloed op het welzijn van een persoon en zouden eigenlijk geïntegreerd moeten worden in onze gezondheidszorg, ondanks het feit dat er geen pasklare behandeling voor is. .

Prof. Verhaeghe ziet hierin grote uitdagingen voor de toekomst, maar ook grote kansen. Hij benadrukt het belang van een vertrouwenspersoon, het belang van een individuele, multidisciplinaire aanpak gericht op alle levensdomeinen, zorg die lokaal en laagdrempelig is met aandacht voor existentialiteit en preventie, het stimuleren van de autonomie om het eigen welzijn in handen te nemen en het gebruik van de omgeving en netwerk.